Niestety w życiu często dochodzi do sytuacji kiedy mimo najszczerszych chęci przeżywamy porażkę. Może to dotyczyć życia osobistego, kariery zawodowej, ale także prowadzonego przedsiębiorstwa gospodarczego. Wtedy, w zależności od położenia w jakim się znajdujemy, może zaistnieć potrzeba zaspokojenia potrzeb finansowych wierzycieli, a żeby to zrobić konieczne może okazać się przeprowadzenie postępowania upadłościowego.
Ale jak to właściwie wygląda i czym dokładnie jest postępowanie upadłościowe?
Czym jest postępowanie upadłościowe?
Postępowanie upadłościowe to procedura, w której wierzyciele dochodzą roszczeń wobec niewypłacalnego dłużnika, jakim może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Najczęściej przedmiotem postępowania upadłościowego jest jednak upadła spółka – ten przypadek rozważymy w niniejszym artykule.
Celem tego typu procedury jest zapewnienie zarówno zadłużonej spółce, jak i wierzycielom znalezienie najefektywniejszego sposobu na uregulowanie długów. Procedura ta ma miejsce, gdy podmiot gospodarczy nie jest już w stanie zaspokoić swoich zobowiązań, ponieważ przekraczają one wartość jego majątku. W takim przypadku, aby ułatwić stronom osiągnięcie porozumienia, aktywa są zabezpieczane i przeprowadzana jest procedura mająca na celu określenie kwoty spłat na rzecz wierzycieli. Spółka z kolei wchodzi w stan niewypłacalności.
Co ciekawe, skutkiem postępowania upadłościowego niekoniecznie musi być zamknięcie spółki. Zdarza się bowiem, że pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami zawierana jest specjalna umowa (ugoda), która pozwala dłużnikowi na kontynuowanie działalności pod pewnymi warunkami.
Jak wygląda przebieg postępowania upadłościowego?
Procedura postępowania upadłościowego jest ściśle uregulowana przez polskie prawo, a konkretnie przez ustawę z 28 lutego 2003. Co za tym idzie, ma ona określone etapy przez które musi przejść każde przedsiębiorstwo chcące ogłosić upadłość.
Zasadniczo postępowanie upadłościowe podzielone jest na dwa etapy, a mianowicie:
- postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości
- postępowanie upadłościowe
Przeanalizujmy jednak poszczególne działania, które muszą zostać podjęte w związku z każdym z nich.
Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości
Pierwszym krokiem niezbędnym do wszczęcia postępowania jest przede wszystkim prawidłowe złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Bez niego nie jest możliwe co do zasady zainicjowanie takiego postępowania przez sąd.
Aby wniosek został uznany za prawidłowy, najważniejsze jest to, aby złożył go odpowiedni podmiot. Co do zasady jest to dłużnik lub jego pełnomocnik, jednakże nie ma przeszkód prawnych, aby czynność tę podjął jeden z wierzycieli. Powodem, dla którego najczęściej jest to zadłużona spółka, jest po pierwsze to, że postępowanie upadłościowe pomoże jej uregulować zaległe zobowiązania, a po drugie dlatego, że w pewnych sytuacjach prawo nakłada na dłużnika obowiązek złożenia takiego wniosku. Ustawa przewiduje, że pewne okoliczności obligują dłużnika do zawiadomienia sądu o swojej niewypłacalności w terminie 30 dni od „powstania stanu niewypłacalności„.
Do wniosku o ogłoszenie upadłości powinny być dołączone między innymi następujące dokumenty:
- aktualny wykaz majątku
- spis wierzycieli
- spis podmiotów zobowiązanych majątkowo
Postępowanie zabezpieczające
Kolejnym krokiem po złożeniu wniosku jest wszczęcie postępowania zabezpieczającego, którego celem jest zabezpieczenie majątku dłużnika. Najczęściej odbywa się to za pośrednictwem specjalnie powołanego tymczasowego nadzorcy sądowego, który przejmuje odpowiedzialność za nadzór nad majątkiem upadłej spółki. Należy jednak zaznaczyć, że rozwiązanie to ma charakter jedynie tymczasowy. Taki stan rzeczy trwa do momentu przejęcia majątku przez syndyka, zarządcę lub nadzorcę sądowego.
Postanowienie sądu
Ostatnim etapem postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości jest rozpatrzenie wniosku przez sąd, który zadecyduje o dalszym losie dłużnika. Nie każdy bowiem może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Konieczne jest spełnienie przesłanek, które musi zweryfikować sąd, oceniający stan faktyczny w chwili składania wniosku. W przypadku niespełnienia wymogów określonych w przepisach prawa albo braku podstaw do ogłoszenia upadłości, możliwe jest oddalenie takiego zgłoszenia. Postanowienie sądu w tym przedmiocie podlega zaskarżeniu. Ponadto jest ono podawane do publicznej wiadomości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, dzięki czemu każdy ma do niego dostęp.
Postanowienie o ogłoszenie upadłości
Jeżeli sąd przychyli się do wniosku o ogłoszenie upadłości, upadłość spółki staje się faktem, a majątek dłużnika zostaje przekształcony w masę upadłościową, która zostaje przekazana pod kontrolę wyznaczonemu przez sąd syndykowi. W tym momencie rozpoczyna się również procedura spłaty wierzycieli, która jednak musi zostać poprzedzona kilkoma kluczowymi krokami.
Po pierwsze, wszyscy wierzyciele chcący uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym muszą zgłosić swoje wierzytelności likwidatorowi w wyznaczonym przez niego terminie. Następnie sporządzana jest oficjalna lista wierzytelności, która przekazywana jest wyznaczonemu sędziemu-komisarzowi. Należy zauważyć, że zgłoszenie się wszystkich wierzycieli nie jest warunkiem koniecznym do sporządzenia takiego dokumentu. Niektórzy z nich mogą bowiem nie chcieć uczestniczyć w całym procesie.
Kolejnym krokiem jest sporządzenie przez syndyka dokładnego spisu inwentarza masy upadłości, który pozwoli mu na ustalenie precyzyjnego planu likwidacji. Należy zauważyć, że istnieją przedmioty, które są wyłączone z tego procesu na mocy ustawy. Są one zdefiniowane w ustawie i obejmują m.in.
- wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu;
- prawa i roszczenia o charakterze niematerialnym.
Po sporządzeniu spisu inwentarza i planu likwidacji syndyk przystępuje do likwidacji masy upadłości. Innymi słowy, majątek zostaje spieniężony, a wierzytelności dłużników upadłego ściągnięte. Dopiero potem mogą zostać zaspokojone roszczenia zgłoszone przez jego własnych wierzycieli. Prawo upadłościowe przewiduje, że powinni oni zostać podzieleni na cztery kategorie, ze wskazaniem ich „stopnia uprzywilejowania”. W rzeczywistości bowiem priorytetem syndyka jest najpierw spłacenie wszystkich osób należących do pierwszej i drugiej kategorii, a dopiero potem osób należących do trzeciej i czwartej. W trakcie całego procesu musi on jednak kierować się dobrem wszystkich osób zaangażowanych w postępowanie upadłościowe.
Po zaspokojeniu wierzycieli upadłego, postępowanie upadłościowe dobiega końca. Niestety, taka sytuacja jest stosunkowo rzadka, gdyż najczęściej dochodzi do umorzenia, czy to w ramach porozumienia pomiędzy wierzycielami a dłużnikiem, czy też z uwagi na fakt, że majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania.
Jakie są skutki ogłoszenia upadłości?
Postępowanie upadłościowe pociąga za sobą szereg konsekwencji, które najczęściej zależą od przebiegu samego postępowania oraz okoliczności. Najważniejszą i nieuniknioną konsekwencją jest zawsze utrata kontroli nad własnym majątkiem przez stronę niewypłacalną. Dotyczy to zarówno wszelkich spadków, jak i majątku wspólnego z małżonkiem (od tego momentu obowiązuje jednak rozdzielność majątkowa). W skrajnych przypadkach sąd może nawet zakazać upadłemu opuszczania kraju.
Podsumowując
Postępowanie upadłościowe jest dość skomplikowanym procesem o wielu konsekwencjach. Nie należy go jednak postrzegać negatywnie, gdyż jego głównym celem jest zarówno spłata wierzycieli, jak i odciążenie dłużnika. Jeśli jednak znalazłeś się w trudnej sytuacji i planujesz złożyć wniosek o wszczęcie postępowania upadłościowego, koniecznie skonsultuj się z jednym z prawników Legavi i uzyskaj profesjonalną poradę prawną, aby upewnić się, że na każdym etapie postępowania postępujesz zgodnie z obowiązującymi przepisami.
