Niestety, czasami nawet najbardziej prawi ludzie mogą znaleźć się w trudnej sytuacji życiowej, która wymusi lub w jakikolwiek sposób wpłynie na fakt popełnienia przez nich przestępstwa. Wówczas stają przed sądem jako oskarżeni w postępowaniu, które potencjalnie może zmienić bieg całego ich życia, nawet jeśli wymierzona kara nie będzie zbyt surowa. Aby zapobiec takiemu scenariuszowi, kodeks karny przewiduje specjalny środek, który ma szansę uchronić tego typu sprawcę przed całkowitym wykluczeniem ze społeczeństwa. Mowa tu o warunkowym umorzeniu postępowania.
Czym jest warunkowe umorzenie postępowania karnego?
Warunkowe umorzenie postępowania jest szczególnym środkiem prawa karnego, który przewiduje odstąpienie przez sąd od dalszego prowadzenia sprawy karnej. Tym samym nie kończy się ona wydaniem wyroku, tj. nałożeniem kary, a zamiast tego wydawane są zobowiązania o charakterze probacyjnym. Zastosowanie takiej procedury jest możliwe tylko w szczególnych przypadkach i okolicznościach.
Kiedy sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne?
Jak już wspomnieliśmy, warunkowe umorzenie postępowania karnego może nastąpić jedynie przy zaistnieniu ściśle określonych przesłanek, które pozwalają na zastosowanie tego typu środka. Warunkiem podjęcia przez sąd takiej decyzji jest to, aby wina i społeczna szkodliwość czynu nie były znaczne, a postawa i dotychczasowy sposób życia sprawcy wskazywały na to, że nie popełni on ponownie przestępstwa i będzie przestrzegał porządku prawnego.
Istotne jest również to, że okoliczności popełnienia czynu nie mogą budzić żadnych wątpliwości, a maksymalna kara przewidziana za dane przestępstwo umyślne nie może przekraczać 5 lat pozbawienia wolności.
Jak ubiegać się o warunkowe umorzenie postępowania karnego?
W celu uzyskania postanowienia o warunkowym umorzeniu sprawy karnej konieczne jest złożenie formalnego wniosku. Jednak to, kto go składa, zależy od etapu na jakim znajduje się postępowanie sądowe.
Jeśli dopiero co zakończyło się postępowanie przygotowawcze, to taki wniosek o umorzenie powinien złożyć prokurator. Jeśli natomiast akt oskarżenia trafił już do sądu, a prokurator nie podjął takich działań, wówczas wniosek o umorzenie składa sam oskarżony lub jego obrońca. Warto również zauważyć, że sędzia może również podjąć taką decyzję z własnej inicjatywy.
Jak wygląda warunkowe umorzenie postępowania karnego?
Warunkowe umorzenie postępowania jest środkiem probacyjnym, co oznacza, że stanowi swoistą „próbę” dla sprawcy, mającą na celu udowodnienie, że popełniony przez niego czyn miał wyłącznie charakter jednorazowy.
Tym samym, podejmując taką decyzję, sąd wyznacza sprawcy okres próby, który może trwać od roku do 3 lat, i w trakcie którego zostaje on poddany dozorowi. Nadzór ten może być sprawowany np. przez prokuratora lub inną godną zaufania osobę lub organizację. Ponadto sąd nakłada również na przestępcę obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, zazwyczaj w formie finansowej.
Czy warunkowe umorzenie postępowania karnego zostaje wpisane do krajowego rejestru karnego?
Nawet jeśli wyrok skazujący w sprawie karnej jest sam w sobie bardzo łagodny, jego konsekwencje mogą być katastrofalne dla danej osoby. Jego wydanie wiąże się bowiem z wpisaniem sprawy do krajowego rejestru karnego, co w praktyce oznacza, że sprawca nie będzie mógł uzyskać zaświadczenia o niekaralności, które w tym momencie jest niezbędne np. w trakcie ubiegania się o pracę w wielu branżach lub o wizę do niektórych krajów. Taka decyzja może więc całkowicie zmienić bieg czyjegoś życia, nawet jeśli nie oznacza pozbawienia wolności.
Z tego względu większość osób zadaje sobie pytanie, czy jeśli uzyskają warunkowe umorzenie postępowania, to będą figurować w krajowym rejestrze karnym. Na szczęście odpowiedź brzmi: nie.
Celem warunkowego umorzenia postępowania jest bowiem umożliwienie skazanemu kontynuowania swojego życia, biorąc pod uwagę, że jest to jego pierwsze i stosunkowo nieszkodliwe wykroczenie. Jeśli zatem sąd przychyli się do takiego wniosku, nic nie stoi na przeszkodzie, by osoba ta uzyskała zaświadczenie o niekaralności, nawet w okresie probacyjnym.
Czy sąd może podjąć na nowo postępowanie karne, które zostało warunkowo umorzone?
Nie należy zapominać, że umorzenie jest środkiem o charakterze probacyjnym, a zatem w przypadku niespełnienia jego warunków, sąd jak najbardziej może zdecydować o wznowieniu danego postępowania karnego. Oznacza to, że jeżeli w okresie próby sprawca popełni przestępstwo lub uchyli się od obowiązku naprawienia szkody albo dozoru, to będzie musiał liczyć się z tym, że sąd wyda w jego sprawie wyrok skazujący.
Podsumowanie
Warunkowe umorzenie postępowania karnego to świetny środek dla osób, które po raz pierwszy popełniły przestępstwo, a do tej pory były wzorowymi obywatelami. Nawet prawo rozumie, że nie wszyscy jesteśmy idealni i czasem warto dać ludziom drugą szansę. W końcu znalezienie się w krajowym rejestrze przestępców może oznaczać przekreślenie wszelkich perspektyw dla danej osoby. Dlatego jeśli jesteś oskarżonym w postępowaniu karnym lub znasz kogoś takiego, koniecznie skontaktuj się z jednym ze specjalistów Legavi i dowiedz się, czy w Twojej sprawie może zostać zastosowane warunkowe umorzenie postępowania. Skonsultuj się z ekspertem i daj sobie szansę na dalsze życie.