Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich uległ w ostatnim czasie wypadkowi w pracy, to prawdopodobnie już słyszałeś o jednorazowym odszkodowaniu zapewnianym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie bowiem z polskim prawem pracy, wszystkie przedsiębiorstwa zatrudniające pracowników zobowiązane są do odprowadzania składek na rzecz ubezpieczenia wypadkowego. Służy to temu, aby osoby poszkodowane mogły ubiegać się o należne im świadczenia. Czym zatem jest jednorazowe odszkodowanie z ZUS, komu i kiedy przysługuje? Wszystko to wyjaśnimy już za chwilę.
Czym jest jednorazowe odszkodowanie z ZUS?
Jednorazowe odszkodowanie jest jednym z najczęściej pobieranych świadczeń w ramach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jest to podstawowa forma wsparcia dla wszystkich osób ubezpieczonych, które utraciły zdolność do pracy w wyniku stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
Różni się od innych tego typu świadczeń przede wszystkim tym, że – jak sama nazwa wskazuje – jest wypłacane jednorazowo.
Jaka jest różnica między stałym a długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu?
Dla osób, które nie mają zbyt często do czynienia z językiem prawniczym, różnica pomiędzy „stały” a „długotrwały” może stanowić zagadkę. Już wyjaśniamy.
Według Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stały uszczerbek na zdrowiu to takie naruszenie sprawności organizmu, które nie rokuje poprawy. Z kolei długotrwały uszczerbek na zdrowiu to takie naruszenie sprawności organizmu, które trwa dłużej niż 6 miesięcy, ale nie wyklucza poprawy.
Jaka jest różnica między wypadkiem przy pracy a chorobą zawodową?
Wypadek przy pracy i choroba zawodowa to terminy, które na pierwszy rzut oka brzmią bardzo podobnie, jednak oba są precyzyjnie zdefiniowane przez przepisy prawa. Dlatego też każdy, kto chce ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie, powinien zapoznać się z ich definicjami.
Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, wypadek przy pracy to „(…) nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą”.
Chorobą zawodową jest natomiast, zgodnie z art. 235 (1) Kodeksu pracy, choroba wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”.
Komu przysługuje jednorazowe odszkodowanie z ZUS?
Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreśla, że jednorazowe odszkodowanie przysługuje każdej osobie ubezpieczonej. Co to oznacza w praktyce?
W Polsce praktycznie każdy pracownik objęty jest ubezpieczeniem wypadkowym. Niektóre zdarzenia lub choroby zawodowe mogą jednak prowadzić do śmierci osoby poszkodowanej. W takich przypadkach odszkodowanie musi zostać wypłacone na rzecz rodziny. Oznacza to, że w praktyce o takie świadczenie mogą ubiegać się:
- ubezpieczony
- małżonek
- dziecko zmarłego ubezpieczonego (zarówno własne, jak i przysposobione)
- wnuki przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności
- rodzeństwo
- rodzice, którzy prowadzili wspólne gospodarstwo domowe ze zmarłym lub pozostawali na jego utrzymaniu
Jeśli zastanawiasz się, czy przysługuje Ci jednorazowe odszkodowanie z ubezpieczenia społecznego, skontaktuj się z jednym z prawników Legavi, który najlepiej pomoże Ci ocenić Twoją sytuację.
Ile wynosi jednorazowe odszkodowanie z ZUS?
Jeżeli chodzi o kwoty jednorazowych odszkodowań to zmieniają się one co roku i są wyliczane na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Według strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych obecnie wynoszą one:
- 1269 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
- 1269 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych;
- 22 212 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego;
- 22 212 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty;
- 114 231 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
- 57 115 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko;
- 114 231 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 22 212 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci;
- 114 231 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 22 212 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko;
- 22 212 zł, gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty; każdemu z nich przysługuje ta kwota, niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom;
- 57 115 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 22 212 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.
Takie kwoty obowiązywać będą do 31 marca 2024 r.
Jak wyliczany jest procent uszczerbku na zdrowiu?
Jeżeli nie miałeś wcześniej do czynienia z żadną formą odszkodowania, to zapewne nie masz pojęcia czym w ogóle jest procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Niezależnie od tego, czy ubiegasz się o świadczenia z ubezpieczenia społecznego, czy prywatnej firmy ubezpieczeniowej, konieczne jest obiektywne ustalenie, jak poważnych obrażeń doznałeś. Z tego powodu wprowadzono system, który jasno określa, jaka kwota odszkodowania przysługuje za dane obrażenia. Wydaje się to bardzo brutalne, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że chodzi o ludzkie zdrowie, niemniej jednak jest to jedyny sposób na sprawiedliwe przyznawanie świadczeń. Zadanie ustalenia stanu zdrowia poszkodowanego spoczywa bowiem na lekarzu orzeczniku, który nie ma pełnej swobody decyzyjnej i nie może jej nadużywać.
W przypadku ZUS, procenty te określone są w załączniku do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002 r.
Jak złożyć wniosek o jednorazowe odszkodowanie z ZUS?
Obecnie wniosek o jednorazowe odszkodowanie z ZUS można złożyć osobiście albo pocztą. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma 14 dni na wydanie decyzji w tej sprawie. Okres ten jest liczony od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego, albo od wyjaśnienia okoliczności niezbędnych do rozpatrzenia podania.
Jeśli ubiegasz się o to świadczenie, powinieneś się przygotować:
- protokół powypadkowy
- prawomocny wyrok sądu pracy (tylko, jeśli uzyskanie go było konieczne w Twojej sprawie)
- decyzję Państwowego Inspektora Sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia OL-9
- wszelką dokumentację powypadkową
Jeśli wniosek składa osoba inna niż poszkodowany, należy również przedłożyć dokument potwierdzający jej prawo do odszkodowania.
Podsumowując
Jednorazowe odszkodowanie to jedno z najpopularniejszych świadczeń wypłacanych większości Polaków przynajmniej raz w życiu. Jeśli jeszcze nie miałeś z nim do czynienia, koniecznie przeczytaj ten artykuł, aby dowiedzieć się, w jaki sposób jest ono wypłacane. W przypadku, gdy znalazłeś się w trudnej sytuacji i nie masz pewności, czy przysługuje Ci to świadczenie, skontaktuj się z prawnikiem Legavi, który udzieli Ci fachowej porady i podpowie, jak postąpić w danej sytuacji.
