Niektóre konflikty można rozwiązać bez wchodzenia na drogę sądową. Polskie prawo przewidziało taki obrót spraw, dlatego funkcjonuje w nim instytucja zawezwania do próby ugodowej oraz postępowanie pojednawcze. Dowiedz się, czym dokładnie one są i w jakich przypadkach mogą okazać się przydatne.
Czym jest zawezwanie do próby ugodowej?
Zawezwanie do próby ugodowej to rodzaj pisma procesowego przewidzianego przez Kodeks postępowania cywilnego. Składane jest przez jedną ze stron, której intencją jest wszczęcie postępowania pojednawczego, mającego na celu rozwiązanie danego konfliktu przed skierowaniem sprawy na drogę sądową. Jest ono przewidziane wyłącznie dla spraw cywilnych o specyficznym charakterze, a mianowicie takich, w których stosunki między stronami mogą być swobodnie uregulowane, bez konieczności ingerencji sądu. Najczęściej są to spory pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem, który domaga się swojej należności.
Czym jest postępowanie pojednawcze?
Postępowanie pojednawcze to procedura, która pozwala stronom sprawy cywilnej na samodzielne rozstrzygnięcie swojego konfliktu. Warto zaznaczyć, że odbywa się ono przez sądem, jednakże nie jest to część oficjalnego postępowania sądowego. Co za tym idzie, sąd nie wydaje w tym przypadku orzeczenia w sprawie, a daje podmiotom możliwość zawarcia ugody.
Co ciekawe, nie jest powiedziane, że w trakcie takiego postępowania faktycznie dojdzie do zawarcia ugody. Jeśli strony nie wyrażą chęci osiągnięcia porozumienia lub nie uzgodnią warunków satysfakcjonujących obie z nich, postępowanie zostanie zakończone, a sąd odnotuje, że do ugody nie doszło. Co więcej, nawet jeśli strony znajdą wspólne rozwiązanie, istnieje prawdopodobieństwo, że sąd je odrzuci, ponieważ będzie ono pod pewnymi względami niezgodne z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Jakie sprawy mogą być przedmiotem postępowania pojednawczego?
Tak jak już wspomnieliśmy, przedmiotem postępowania pojednawczego mogą być sprawy cywilne, które dotyczącą stosunków regulowanych przez strony konfliktu, bez konieczność ingerencji sądu. To znaczy, że nie może być w ten sposób rozstrzygnięta np. sprawa rozwodowa, jako że orzeczenie sędziego jest konieczne do sformalizowania rozpadu pożycia małżeńskiego.
Najczęściej zawezwanie do próby ugodowej pojawia się w konfliktach pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. Zazwyczaj ten pierwszy składa wniosek do sądu rejonowego właściwego dla strony przeciwnej o dochodzenie roszczenia. Następnie konieczne jest uiszczenie stosownej opłaty i dopełnienie obowiązków formalnych związanych z wystosowaniem takiego pisma. Pod warunkiem, że sprawa kwalifikuje się do postępowania pojednawczego, praktycznie każdy może je zainicjować.
Jakie są koszty wniesienia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej?
Do 2019 r. koszt złożenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej był stosunkowo niski, gdyż wyglądał następująco:
- 40 zł – gdy wysokość przedmiotu roszczenia nie przekracza 10 000 zł.
- 300 zł – gdy wysokość przedmiotu roszczenia przekracza 10 000 zł.
Niestety, w 2019 r. do przepisów wprowadzono szereg zmian, które znacząco wpłynęły na koszty związane z wszczęciem postępowania pojednawczego. Obecnie każdy wierzyciel, który chce dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej, musi liczyć się z koniecznością uiszczenia kwoty stanowiącej 20% wartości przedmiotu sporu. Oznacza to, że jeśli dług, o którego spłatę walczy dana osoba, wynosił 10.000 zł, to opłata za wniosek o zawezwanie do próby ugodowej wynosiłaby 2.000 zł.
Czy zawezwanie do próby ugodowej wpływa na bieg przedawnienia roszczenia?
Do niedawna próba zawarcia ugody była postrzegana jako dobry sposób przerwania biegu przedawnienia. Zanim jednak wyjaśnimy dlaczego, omówmy, co to dokładnie oznacza.
Co oznacza bieg terminu przedawnienia?
Zgodnie z art. 117 Kodeksu cywilnego, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, co oznacza, że dłużnik, może uchylić się od ich zaspokojenia po minięciu terminu przedawnienia. W prawdzie z perspektywy prawa, nie jest to jednoznaczne z tym, że dług został anulowany, niemniej jednak nie ma już możliwości zmuszenia danego podmiotu do spłacenia go, a więc de facto, jest on nieważny.
Jeśli chodzi o obowiązujące terminy przedawnienia, są one określone w art. 118 Kodeksu cywilnego i wynoszą:
- 6 lat – jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej
- 3 lata – dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. czynsz najmu, odsetki)
- 3 lata – dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej
Koniec okresu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że zgodnie z przepisami szczególnymi jest on krótszy niż dwa lata. Jeśli chodzi o datę, od której jest on liczony, jest to data, w której roszczenie stało się wymagalne, czyli data, od której wierzyciel mógł faktycznie żądać zapłaty długu.
Zawezwanie do próby ugodowej a przerwanie biegu przedawnienia
Zgodnie z prawem, bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem powołanym do rozpoznania sprawy lub egzekwowania roszczenia. Oznacza to, że jeśli próba ugodowa zostanie uznana za taką czynność, złożenie stosownego wniosku jednoznacznie wznowi bieg terminu przedawnienia, skutkując przedłużeniem możliwości egzekwowania długu przez wierzyciela.
Niestety wierzyciele często nadużywali tego mechanizmu i traktowali zawezwanie do próby ugodowej nie jako sposób na osiągnięcie porozumienia z dłużnikiem, a jedynie jako drogę do uniknięcia przedawnienia. Z tego powodu w 2019 r. wprowadzono nowelizację ustawy, która znacząco ograniczyła możliwość podejmowania działań, które prowadziłyby do nadużywania prawa procesowego.
Jakie są zalety zawezwania do próby ugodowej?
Zawezwanie do próby ugodowej to świetny sposób na uniknięcie długiego i kosztownego procesu sądowego, na którym prawdopodobnie ucierpiałyby obie strony sporu. W ten sposób uczestnicy mogą spotkać się w mniej napiętej atmosferze i faktycznie spróbować dojść do porozumienia. Dodatkowo, jest to dobry sposób dla wierzyciela na faktyczną spłatę długu, gdyż ugoda zawarta w takim postępowaniu jest prawnie wiążąca. To znaczy, że w przypadku późniejszej odmowy jej wykonania przez stronę przeciwną, kredytodawca może skierować sprawę do komornika. Warunkiem jest oczywiście faktyczne zawarcie ugody, którą sąd uzna za ważną.
Podsumowując
Zawezwanie do próby ugodowej to instytucja prawna, która w Polsce jest jeszcze stosunkowo mało znana. Warto jednak mieć świadomość jej istnienia, zwlaszcza jeśli jest się wierzycielem, który chce uniknąć kosztownego postępowania sądowego. Osoby należące do tej grupy powinny koniecznie skontaktować się z jednym z prawników Legavi i dowiedzieć się, czy złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jest odpowiednim wyjściem z ich sytuacji.
