Podział majątku po rozwodzie – co pozostanie Twoje?

Rozwód to jeden z najtrudniejszych momentów w życiu wielu osób. Niestety bardzo często wiąże się z jakąś nieprzyjemną sytuacją, a przy tym niesie za sobą szereg dotkliwych konsekwencji, zarówno psychicznych, jak i finansowych. Dziś skupimy się na tej drugiej kategorii i poruszymy kwestię podziału majątku wspólnego. Z nami dowiesz się, które aktywa są nim objęte, a które należą tylko do Ciebie.

Czym jest majątek wspólny małżonków?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy ściśle określa prawa i obowiązki wynikające z zawarcia małżeństwa. W rozdziale I działu II, zwanym ustawowym ustrojem majątkowym, wyraźnie wskazano, że po ślubie mąż i żona tworzą wspólność majątkową, która obejmuje „(…) przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich”.

Co to oznacza w praktyce?

Jakie przedmioty wchodzą w skład majątku wspólnego?

Według Art. 31, majątek wspólny małżonków obejmuje:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
• dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Nie należy jednak zapominać, że przepisy stanowią również, że małżonkowie posiadają swoje odrębne majątki osobiste, do których zalicza się „(…) przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową”.

Jakie przedmioty wchodzą w skład majątku osobistego?

Lista przedmiotów wchodzących w skład majątku osobistego jest znacznie dłuższa niż lista przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego. Głównym tego powodem jest to, że jest ona znacznie bardziej szczegółowa. Zgodnie z prawem są to:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
• prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Mimo że kodeks bardzo szczegółowo określa listę przedmiotów zaliczanych do majątku osobistego, czasami nadal trudno jest określić, co na pewno będzie twoje po rozstaniu, a co podlega podziałowi. Jeśli przygotowujesz się do postępowania rozwodowego, skontaktuj się z jednym z prawników Legavi, aby uzyskać profesjonalną poradę na temat tego, o które składniki majątku możesz być spokojny.

Jak wygląda podział majątku wspólnego?

Teraz, gdy ustaliliśmy już, co wchodzi w skład majątku wspólnego i osobistego, omówmy teraz, w jaki sposób majątek jest dzielony i kiedy można to zrobić.

Kiedy można dokonać podziału majątku wspólnego?

Na wstępie należy zaznaczyć, że wbrew powszechnemu przekonaniu rozwód nie jest warunkiem koniecznym do dokonania podziału majątku. To, co jest niezbędne do podjęcia takich działań, to ustanie wspólności majątkowej, a to oznacza, że można to zrobić zarówno przed rozwodem, w trakcie rozwodu, jak i po rozwodzie. Jeżeli jednak chcemy zrobić to przed wydaniem wyroku w postępowaniu rozwodowym, wówczas konieczne będzie zawarcie specjalnej umowy majątkowej.

Najczęściej oczywiście byli małżonkowie decydują się na dokonanie podziału dopiero po zakończeniu sprawy rozwodowej, gdyż jego automatycznym skutkiem jest ustanie wspólności majątkowej.

Ponadto ustanie wspólności majątkowej nadal ma miejsce w przypadku m.in:

• śmierci jednego z małżonków
• ogłoszenia upadłości przez jednego z małżonków
• ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków
• oficjalnej separacji
• orzeczenia sądu ustanawiającego przymusową rozdzielność majątkową

Czy zawsze dochodzi do podziału majątku?

Teoretycznie rozwód zawsze skutkuje ustaniem wspólności majątkowej, ale niekoniecznie podziałem majątku. Niemniej jednak rzadko zdarza się, aby małżonkowie chcieli dzielić swój dorobek, gdy nie ma już między nimi żadnych relacji.

Istnieją jednak sytuacje, w których między małżonkami w momencie rozwodu nie występuje już wspólnota majątkowa, a co za tym idzie, nie trzeba już nic dzielić. Dzieje się tak wówczas, gdy wcześniej ustanowili całkowitą lub częściową rozdzielność, zawartą w formie aktu notarialnego, powszechnie znanego jako intercyza.

Intercyza to dokładnie umowa majątkowa małżeńska, która podpisywana jest za obopólną zgodą obojga partnerów i skutkuje zmianą ustawowego ustroju majątkowego. Co ciekawe, może ona nie tylko ustanawiać rozdzielność majątkową, ale także np. rozszerzać wspólność majątkową. Najczęściej jednak dochodzi do jej ograniczenia. Warto też wiedzieć, że taki dokument można sporządzić zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i w trakcie jego trwania (na przykład, gdy chcesz podzielić swój majątek przed rozwodem, jak wspomnieliśmy powyżej). Co więcej, małżonkowie mogą również zdecydować się na jego unieważnienie, w efekcie czego przyjmą zasady ustawowej wspólności majątkowej.

Kto decyduje o podziale majątku wspólnego?

Jak już wiesz, majątek wspólny można podzielić aktem notarialnym. Nie jest to jednak jedyny sposób.

Otóż podział majątku w formie aktu notarialnego jest możliwy tylko wtedy, gdy małżonkowie są w stanie dojść do porozumienia w kwestii swojego dorobku. Niestety rozstania są trudne i często towarzyszą im silne emocje. W konsekwencji byli partnerzy często zachowują się tak, jakby byli dla siebie wrogami i nie chcą iść na żadną ugodę. Takie przypadki są niezwykle trudne, zwłaszcza gdy w grę wchodzą bardzo cenne aktywa wspólne, takie jak nieruchomości, samochody czy nawet całe przedsiębiorstwa. Wówczas konieczne może być zwrócenie się o pomoc do sądu.

Podział majątku w sądzie odbywa się poprzez wszczęcie sprawy o sądowy podział majątku wspólnego. Jest to zazwyczaj bardzo długotrwały proces, który obejmuje wiele rozpraw, podczas których małżonkowie przedstawiają swoje stanowiska. Co więcej, często konieczne jest uzyskanie opinii biegłego w celu niezależnej oceny sytuacji byłych partnerów. Istotne elementy obejmują na przykład to, czy oboje w równym stopniu utrzymywali gospodarstwo domowe lub czy oboje wnieśli podobny wkład we wspólny majątek.

Czy sądowy podział majątku może nastąpić w trakcie sprawy rozwodowej?

Jak już wspomnieliśmy, często wydaje się, że sądowy podział majątku następuje w trakcie sprawy rozwodowej. W rzeczywistości taka praktyka jest bardzo rzadka, a sądy podchodzą do niej bardzo nieprzychylnie.

Wyrok w postępowaniu rozwodowym stanowi jedynie o ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, a nie o podziale majątku. Jeżeli małżonkowie nie są w stanie samodzielnie dojść do porozumienia w tej kwestii, warto zainicjować odrębną sprawę. Wynika to z faktu, że zarówno proces rozwodowy, jak i proces o podział majątku są bardzo długie i żmudne, a gdy zostaną połączone w jedno, może się wydawać, że konflikt nie ma końca. Wprawdzie niektórzy prawnicy często stosują praktykę polegającą na próbie połączenia obu postępowań w celu „wytargowania” warunków rozwodu i podziału majątku, jednak w rzeczywistości dzieje się tak rzadko.

Podsumowując

Podział majątku jest często jedną z najtrudniejszych części rozpadu małżeństwa, ponieważ bezpieczeństwo finansowe jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka. Jeśli obecnie przechodzisz przez postępowanie rozwodowe lub przygotowujesz się do niego, koniecznie skontaktuj się z jednym zprawnikiem Legavi i uzyskaj profesjonalną poradę, która pomoże Ci jak najlepiej poradzić sobie z zaistniałą sytuacją.