Śmierć bliskiej osoby to często jedna z najtrudniejszych sytuacji w życiu. Jest to moment, który niesie ze sobą bagaż zarówno emocjonalny, jak i proceduralny, w czym niebagatelną rolę odgrywa prawo spadkowe. Kwestia dziedziczenia jest jednym z najbardziej skomplikowanych obszarów polskiego ustawodawstwa, zwłaszcza gdy znajdujemy się w sytuacji, w której przyjęcie spadku może narazić nas na przykre okoliczności życiowe. Dlatego też dzisiaj omówimy dokładnie jak wygląda odrzucenie spadku i czym różni się ono od zrzeczenia się dziedziczenia.
W jakich sytuacjach spadkobierca może chcieć odrzucić spadek?
Jest wiele sytuacji, w których otrzymanie spadku może okazać się problematyczne, ale jedną z tych, o których słyszymy najczęściej, jest pozostawienie przez zmarłego licznych długów. Nikt nie chce, by pewnego dnia do jego drzwi zapukali wierzyciele, zwłaszcza gdy chodzi o zobowiązania, których nawet sam nie zaciągnął. Zrzeczenie się udziału w majątku spadkowym może uchronić nas przed tego typu ewentualnościami.
Ponadto, udział w spadku po zmarłym często wiąże się z powstawaniem konfliktów w rodzinie, których niekoniecznie chcemy być częścią. Być może żyjemy już na tyle dobrze, że nie potrzebujemy walczyć o każdą złotówkę i nie chcemy brać udziału w tego typu sporach. W takim przypadku odrzucenie spadku lub zrzeczenie się dziedziczenia może zaoszczędzić nam wiele stresu.
Jaka jest różnica między zrzeczeniem się dziedziczenia a odrzuceniem spadku?
Bardzo często słyszy się o odrzuceniu spadku i zrzeczeniu się dziedziczenia. Niestety większość osób nie zna różnicy pomiędzy tymi dwoma terminami i używa ich zamiennie lub łączy je w zrzeczenie się spadku. Nic bardziej mylnego, gdyż są to dwa zupełnie różne czynności prawne. Są one o tyle odrębne, że jedna z nich musi być dokonana za życia spadkodawcy, a druga dopiero po otwarciu spadku. Wyjaśnijmy to jednak szczegółowo.
Zrzeczenie się dziedziczenia to dobrowolna umowa, którą jeden ze spadkobierców zawiera z przyszłym spadkodawcą za jego życia. Jej konsekwencją jest wyłączenie tej osoby z dziedziczenia ustawowego i niemożność żądania zachowku. Co więcej, skutki zrzeczenia dotyczą wszystkich jego zstępnych.
Odrzucenie spadku to oświadczenie, które można złożyć dopiero po otwarciu spadku, czyli po śmierci spadkodawcy. Najczęstszym powodem odrzucenia spadku jest obawa, że wraz z otrzymanym majątkiem przejdą na nas długi zmarłego. Jest to dobry sposób na uniknięcie odpowiedzialności za niepożądane zobowiązania. Warto jednak wiedzieć, że konsekwencje odrzucenia spadku nie rozciągają się na zstępnych spadkobiercy.
Możemy co prawda wnioskować o odrzucenie spadku na rzecz naszych małoletnich dzieci, ale wymaga to zgody sądu opiekuńczego.
W jaki sposób spadkobierca może zrzec się dziedziczenia?
Zrzeczenie się dziedziczenia ma formę aktu notarialnego, który musi zostać podpisany zarówno przez spadkodawcę, jak i spadkobiercę. Jest to dobrowolne oświadczenie, na które obie strony muszą wyrazić zgodę. Należy również zauważyć, że może ono zostać odwołane za życia spadkodawcy, ale wymaga to kolejnej wizyty u notariusza.
W jaki sposób spadkobierca może odrzucić spadek?
Odrzucenie spadku realizowane jest podobnie jak zrzeczenie się dziedziczenia, ponieważ również następuje w formie aktu notarialnego. Różnica jest taka, że tym razem oświadczenie składa wyłącznie spadkobierca ustawowy. Co więcej, musi ono zostać złożone przed sądem lub notariuszem. Zdecydowanie zalecamy wybranie tej drugiej opcji, ponieważ notariusz odpowiednio doradzi i zadba o prawidłowe sporządzenie wszystkich dokumentów. Jeśli chcesz umówić się na konsultację w tej sprawie, skorzystaj z Legavi i znajdź idealnego specjalistę dla siebie.
Ile jest czasu na odrzucenie spadku?
Zgodnie z polskim prawem spadkobierca ma 6 miesięcy na odrzucenie spadku. Okres ten nie rozpoczyna się jednak z chwilą śmierci spadkodawcy, lecz z chwilą, w której spadkobierca dowiaduje się, że może być uprawniony do spadku.
W praktyce oznacza to, że jeśli dowiedziałeś się o śmierci bliskiej osoby dopiero rok po jej wystąpieniu, masz jeszcze sześć miesięcy na podjęcie decyzji o ewentualnym przyjęciu spadku.
Czy można odrzucić spadek po upływie 6 miesięcy?
Termin 6 miesięcy jest terminem ustawowym i w związku z tym nie może zostać przedłużony. Jeśli nie złożysz oświadczenia o odrzuceniu spadku w tym okresie, sąd uzna, że go przyjąłeś. Możliwe jest jednak złożenie wniosku o uchylenie się od przyjęcia spadku, nawet jeśli upłynęło już więcej niż sześć miesięcy. Niestety procedura ta jest znacznie bardziej skomplikowana.
Uchylenie się od przyjęcia spadku wymaga udziału w postępowaniu sądowym, w którym spadkobierca udowadnia, że nie złożył oświadczenia o odrzuceniu spadku pod wpływem groźby albo błędu. Naturalnie ta druga okoliczność jest znacznie częstsza, ale co oznacza owy błąd?
Nie złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku pod wpływem błędu może oznaczać na przykład, że przyjęliśmy majątek nie znając wysokości rzeczywistego długu spadkodawcy. Oczywiście sytuacja nie jest taka prosta, bo gdyby to wystarczyło, mielibyśmy z nią do czynienia na co dzień. Trzeba jeszcze udowodnić, że w ciągu 6 miesięcy od powzięcia informacji o dziedziczeniu dołożyło się wszelkich starań, aby poznać rzeczywistą wartość spadku. Co więcej, każda taka sprawa jest rozpatrywana przez sąd indywidualnie, więc nie ma pewności, że i tak się uda.
Podsumowując
Prawo spadkowe to jedna z najbardziej skomplikowanych dziedzin polskiego ustawodawstwa. Niemniej jednak każdy z nas prędzej czy później się z nim zetknie. Jeśli znalazłeś się w sytuacji, w której rozważasz zrzeczenie się dziedziczenia lub odrzucenie spadku, koniecznie przeczytaj ten artykuł, a następnie skontaktuj się z jednym z prawników Legavi. Tylko profesjonalna porada może zapewnić Ci wybranie najkorzystniejszego wyjścia z trudnej sytuacji.
