W Polsce obywatele mają dostęp do szeregu świadczeń socjalnych, a jednym z nich jest renta z tytułu niezdolności do pracy. Niestety, w wyniku braku świadomości co do zakresu własnych praw, często nawet nie zdajemy sobie sprawy, że możemy skorzystać z danej formy pomocy finansowej.
Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się, czy możesz ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Jakie są rodzaje renty w Polsce?
Renta to długoterminowe świadczenie pieniężne realizowane z funduszy ubezpieczeniowych, które wchodzi w skład systemu zabezpieczenia emerytalnego pracowników i ich rodzin. Aktualnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca 3 rodzaje, a mianowicie:
- rentę z tytułu niezdolności do pracy,
- rentę rodzinną,
- rentę socjalną.
W przypadku pierwszej z nich, skierowana jest ona do osób, które częściowo lub całkowicie utraciły zdolność do pracy zarobkowej, druga do osób, którym zmarł bliski krewny, a trzecia do osób, które ze względu na stan zdrowia nie są w stanie w ogóle pracować. Wyróżnia się również rentę szkoleniową, o której opowiemy w dalszej części artykułu.
Czym jest renta z tytułu niezdolności do pracy?
Niestety, w wyniku nieprzewidzianych okoliczności życiowych może zdarzyć się, że stan zdrowia danej osoby ulegnie pogorszeniu, w wyniku czego utraci ona częściowo lub całkowicie zdolność do wykonywania pracy zarobkowej. W takiej sytuacji ma on prawo ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, która wypłacana jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Co to znaczy być niezdolnym do pracy?
W celu ustalenia czy dana osoba ma prawo do renty, konieczne jest zapoznanie się z definicją terminu „niezdolność do pracy„.
Otóż, zgodnie z informacjami zawartymi na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, osoba niezdolna do pracy to taka, która „całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu”.
Jeśli chodzi o rozróżnienie na całkowitą i częściową utratę zdolności do pracy, to w pierwszym przypadku mamy do czynienia z osobą niezdolną do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast w drugim z osobą, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Kto orzeka o niezdolności do pracy?
Warunkiem ubiegania się o rentę jest uzyskanie oficjalnego zaświadczenia o niezdolności do pracy. Do jego wydania upoważnione są tylko określone organy, a mianowicie lekarze orzecznicy i komisje lekarskie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Tutaj dostępna jest lista oddziałów ZUS, w których działają lekarze orzecznicy oraz komisje lekarskie.
Na jak długa orzeka się niezdolność do pracy?
Co do zasady, niezdolność do pracy orzekana jest na okres nie dłuższy niż 5 lat, chyba że wiedza medyczna pozwala stwierdzić, że nie ma szans na powrót do zdrowia przed upływem tego okresu. Ponadto, zgodnie z przepisami, które weszły w życie w 2005 r., jeżeli danej osobie w dniu badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, a w ciągu ostatnich 5 lat posiadała ona orzeczenie o niezdolności do pracy, to w przypadku dalszego stwierdzenia takiej niezdolności powinno być ono wydane na okres do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego.
Jakie warunki należy spełnić aby uzyskać rentę z tytuły niezdolności do pracy?
Jak wspomniano powyżej, podstawowym krokiem do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy jest otrzymanie stosownego orzeczenia. Jednak oprócz tego konieczne jest również spełnienie odpowiednich warunków dotyczących wieku i stażu ubezpieczeniowego. To znaczy:
- jeśli stałeś się niezdolny do pracy przed ukończeniem 20 lat, Twój staż ubezpieczenia wynosi co najmniej 1 rok,
- jeśli stałeś się niezdolny do pracy pomiędzy 20 a 22 rokiem życia, Twój staż ubezpieczenia wynosi co najmniej 2 lata,
- jeśli stałeś się niezdolny do pracy pomiędzy 22 a 25 rokiem życia, Twój staż ubezpieczenia wynosi co najmniej 3 lata,
- jeśli stałeś się niezdolny do pracy pomiędzy 25 a 30 rokiem życia, Twój staż ubezpieczenia wynosi co najmniej 4 lata,
- jeśli stałeś się niezdolny do pracy po osiągnięciu 30 lat, Twój staż ubezpieczenia wynosi co najmniej 5 lat (z zastrzeżeniem, że przypada w ciągu ostatnich 10 lat).
Ponadto konieczne jest, aby niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych lub nieskładkowych wskazanych w ustawie emerytalnej bądź w ciągu 18 miesięcy od ich ustania. Kwestia ta nie dotyczy jednak osób całkowicie niezdolnych do pracy lub posiadających udowodniony odpowiedni staż ubezpieczeniowy (20 lat w przypadku kobiet, 25 lat w przypadku mężczyzn).
Należy również podkreślić, że osoby, które nie mają odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego, nadal mogą ubiegać się o rentę, pod warunkiem, że albo zostały zgłoszone do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 roku życia, albo podjęły pracę zarobkową w ciągu 6 miesięcy od ukończenia nauki i do czasu powstania niezdolności do pracy posiadały odpowiednie okresy składkowe i nieskładkowe.
Czym jest renta szkoleniowa?
Osoby, które kwalifikują się do renty z tytułu niezdolności do pracy, mają również prawo do renty szkoleniowej. Jednakże do jej uzyskania konieczne jest ponadto otrzymanie orzeczenia o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.
Świadczenie to wynosi 75% wysokości renty i przyznawane jest na okres 6 miesięcy, z możliwością przedłużenia na wniosek starosty. Po jego udzieleniu ubezpieczony kierowany jest do powiatowego urzędu pracy, gdzie ma podjąć szkolenie mające na celu przekwalifikowanie go do innego zawodu
Jak ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy?
Wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy można złożyć osobiście, elektronicznie (za pomocą profilu na PUE) lub korespondencyjnie. W każdym z tych przypadków procedura będzie się nieco różnić, jednak zawsze potrzebne będą te trzy dokumenty:
- Zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9 wystawionego przez lekarza prowadzącego leczenie,
- Dokumenty potwierdzające przepracowany okres oraz wysokość otrzymanych wynagrodzeń,
- Wywiad zawodowy sporządzony przez płatnika składek, pod warunkiem pozostania w zatrudnieniu.
Aby jednak dokładnie zapoznać się z procedurą składania wniosku, należy przejść bezpośrednio na stronę internetową ZUS lub skontaktować się z prawnikiem Legavi, który z pewnością odpowiednio doradzi w tej sprawie.
Podsumowując
Renta z tytułu niezdolności do pracy jest jednym ze świadczeń dostępnych dla osób ubezpieczonych. Jeśli jesteś zainteresowany procedurą jej uzyskania lub chcesz dowiedzieć się więcej o Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, wejdź na stronę Legavi i odwiedź naszego bloga, gdzie znajdziesz inne artykuły na ten temat.
