Decydując się na posiadanie dzieci, liczymy się z tym, że jednocześnie w naszym życiu pojawi się szereg nowych obowiązków. Jest to bowiem ogromna odpowiedzialność, na którą się decydujemy. Rodzice mają do spełnienia wiele ważnych zadań, a jednym z podstawowych jest zapewnienie potomkowi wsparcia finansowego, które pozwoli mu na spokojny rozwój i wejście w dorosłość. Mając to na uwadze, dziś poruszymy kwestię obowiązku alimentacyjnego.
Na czym polega obowiązek alimentacyjny?
Obowiązek alimentacyjny polega na zapewnieniu środków utrzymania osobie bliskiej, która nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb. Najczęściej jest on nakładany na rodziców małoletnich dzieci w toku postępowania rozwodowego. Należy jednak pamiętać, że nie tylko zstępni mają prawo do uzyskania alimentów. Jednocześnie nie tylko rodzice są zobowiązani do ich płacenia. Zdarza się bowiem, że o nałożenie takiego obowiązku przez sąd może wystąpić były mąż lub była żona, albo że sąd orzeknie o obowiązku płacenia alimentów przez ojczyma lub macochę. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji.
Czy władza rodzicielska ma wpływ na obowiązek alimentacyjny?
Bardzo często zadajemy sobie pytanie, czy rzeczywiście każdy rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów. Jest to kwestia pojawiająca się głównie w sytuacjach, gdy ojciec lub matka, nie są obecni w życiu swojego potomstwa, np. z powodu pozbawienia ich władzy rodzicielskiej. Dlaczego zatem mieliby oni partycypować w kosztach utrzymania dziecka?
Otóż należy podkreślić, że każdy z rodziców jest zobowiązany do finansowego wspierania swojego dziecka, niezależnie od tego, czy uczestniczy w jego codziennym życiu, czy też nie. Wynika z tego, że nawet jeśli ojciec lub matka nie widują się z dzieckiem i np. mieszkają na innym kontynencie, to i tak ciąży na nich obowiązek alimentacyjny.
Jaka jest wysokość alimentów?
Niestety, nie ma czegoś takiego jak określona kwota alimentów, którą każdy rodzic jest zobowiązany płacić.
Wiele osób wychodzi z błędnego założenia, że celem obowiązku alimentacyjnego jest zapewnienie dziecku kwoty pieniężnej pozwalającej na zaspokojenie jego podstawowych potrzeb. Takie założenie jest błędne. Celem płatności alimentów na rzecz dziecka jest nie tylko zapewnienie mu środków do życia, ale także zapewnienie mu takiej samej stopy życiowej jak rodzic. Oznacza to, że jeśli na przykład ojciec lub matka latają kilka razy w roku na ekskluzywne wakacje i mieszkają w ogromnym domu, ich potomstwo również powinno być w stanie cieszyć się podobnym standardem życia.
Wysokość alimentów zależy więc zarówno od zarobków rodziców, jak i poziomu życia, jaki prowadzą.
Co jeśli rodzic specjalnie zaniża swoje dochody?
Zdarzają się przypadki, w których rodzic celowo zaniża osiągane dochody, aby obniżyć wysokość alimentów, które nałoży na niego sąd. Wiąże się to np. ze zmianą pracy na znacznie mniej wymagającą i jednocześnie mniej opłacalną.
W takich sytuacjach należy mieć świadomość, że sąd nie bierze pod uwagę jedynie aktualnych zarobków. Najważniejszą rzeczą w postępowaniu o alimenty jest bowiem dobro dziecka, które nie powinno ponosić negatywnych konsekwencji rozstania rodziców lub odejścia jednego z nich. Jeżeli zatem kwalifikacje, wykształcenie i dotychczasowe doświadczenie zawodowe matki lub ojca wskazują, że są oni w stanie podjąć znacznie lepiej płatną pracę zawodową, wysokość alimentów zostanie ustalona z uwzględnieniem tego czynnika, tak aby skłonić tych rodziców do należytego wywiązywania się z obowiązku rodzicielskiego.
Do kiedy należy płacić alimenty?
Wielu rodziców wierzy w jeden z dwóch popularnych mitów, a mianowicie:
- alimenty są wypłacane do momentu osiągnięcia przez dziecko pełnoletności
- alimenty są wypłacane do momentu ukończenia przez dziecko 25 roku życia
Niestety, żadne z tych stwierdzeń nie jest prawdziwe.
Otóż, podobnie jak w przypadku wysokości alimentów, nie ma jednej ustalonej granicy, która wyznaczałaby moment ustania obowiązku ich płacenia. Co więcej, w sprawach o alimenty sąd wcale nie orzeka, kiedy ten moment nastąpi. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji w rodzinie.
Do 18 roku życia wszyscy rodzice są zobowiązani do łożenia na utrzymanie dziecka, niezależnie od jakichkolwiek czynników obecnych w jego życiu. Po osiągnięciu pełnoletniości wszystko zależy jednak od tego, czy dorosłe dziecko kontynuuje naukę i czy jest w stanie samodzielnie się utrzymać w sposób, który nie wpłynie negatywnie na możliwość zdobycia przez nie wyższego wykształcenia.
Istnieją zatem 4 sytuacje, w których obowiązek alimentacyjny względem dziecka pełnoletniego może zostać zniesiony:
- dziecko jest w stanie samodzielnie utrzymać się z otrzymywanego stypendium
- dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie w wyniku podjęcia pracy zarobkowej
- dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie w wyniku otrzymywania renty lub emerytury
- dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie w wyniku pracy zarobkowej oraz zarobków rodzeństwa, pod którego opieką aktualnie się znajduje.
Należy jednak pamiętać, że w żadnej z tych sytuacji obowiązek alimentacyjny nie ustaje automatycznie. To ojciec lub matka muszą wystąpić do sądu o jego zniesienie, przedstawiając jednocześnie dowody na to, że istnieją ku temu podstawy.
Czy nauka ma wpływ na obowiązek alimentacyjny?
Obowiązek płacenia świadczeń alimentacyjnych względem dziecka dorosłego zależy nie tylko od tego, czy jest ono w stanie samodzielnie się utrzymać, ale także od tego, czy kontynuuje naukę po ukończeniu szkoły średniej. Istnieje bowiem założenie, że jeśli dziecko chce studiować i zdobyć tytuł licencjata lub magistra, to zadaniem rodzica jest umożliwienie mu tego poprzez wsparcie finansowe. Tak więc, dopóki taka osoba aktywnie kontynuuje naukę na studiach wyższych, powinna być uprawniona do świadczeń alimentacyjnych. Jeśli jednak dorosłe dziecko ukończyło edukację i nadal nie podejmuje żadnych wysiłków w celu uzyskania niezależności finansowej, wówczas rodzic może zwrócić się do sądu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Ponadto, jeśli dziecko studiuje, ale w wymiarze, który zdecydowanie pozwala mu na podjęcie pracy zarobkowej (np. w systemie weekendowym), wówczas sąd również może zadecydować o zniesieniu obowiązku alimentacyjnego lub obniżeniu alimentów.
Co grozi za niepłacenie alimentów?
Obecnie polskie prawo mocno ściga tych, którzy uchylają się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego. Najważniejsze jest bowiem zabezpieczenie potrzeb dziecka, dlatego rodzice, którzy nie wywiązują się ze swoich obowiązków, są traktowani przez prawo podobnie jak osoby, które nie płacą prawidłowo podatków.
Kary, jakie sąd może nałożyć za niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka to:
- grzywna
- kara pozbawienia wolności
Warto wiedzieć, że maksymalna kara pozbawienia wolności, jaka może zostać nałożona na nie wywiązujących się z obowiązku alimentacyjnego rodziców, wynosi 2 lata.
Na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, jest możliwe nałożenie na zobowiązanego do płacenia alimentów, sankcji odebrania prawa jazdy. Ze wszystkich sankcji grożących dłużnikom alimentacyjnym właśnie ta jest najbardziej zaskakująca, a przez to najbardziej skuteczna.
Podsumowując
Wychowanie dziecka to poważna sprawa, a jednocześnie obowiązek, który przyjmujemy na całe życie. Rodzice są zobowiązani do zapewnienia swojemu potomstwu środków niezbędnych do spokojnego egzystowania i jak najłatwiejszego wejścia w dorosłość. Jeśli został na Ciebie nałożony obowiązek alimentacyjny lub jesteś stroną w sprawie o alimenty, koniecznie skontaktuj się z jednym z prawników Legavi i zasięgnij profesjonalnej porady prawnej.
