Wraz ze zmianami społecznymi zmienia się również postrzeganie małżeństwa. Coraz mniej młodych ludzi chce sformalizować swój związek, i nawet jeśli pozostają w długotrwałej relacji ze swoim partnerem, nie decydują się na ślub. Konkubinat staje się coraz bardziej popularną formą wspólnego życia, lepiej wpisującą się w trendy nowoczesnego świata. Czym dokładnie jest i w jaki sposób różni się od małżeństwa? O tym właśnie chcemy porozmawiać w tym artykule.
Czym jest konkubinat?
Konkubinat to nieformalny związek dwóch osób, który w ostatnich latach cieszy się coraz większą popularnością. Polskie prawo go w żaden sposób nie definiuje ani nie reguluje, niemniej jednak jest legalny.
Osoby pozostające w konkubinacie nie mogą korzystać z żadnych przywilejów wynikających ze wspólnego pożycia. Co więcej, w świetle prawa nadal są odrębnymi i niezależnymi podmiotami.
Czym różni się konkubinat od małżeństwa?
Główną różnicą między małżeństwem a konkubinatem jest stopień regulacji prawnej. Jak już wspomnieliśmy, osoby żyjące w nieformalnym związku nie mogą korzystać z żadnych dodatkowych przywilejów. Z kolei wraz ze sformalizowaniem związku, małżonkowie uzyskują szereg praw i obowiązków, które zostały szczegółowo określone w polskim ustawodawstwie. Omówmy najważniejsze z nich.
Podział majątku
Osoby zawierające związek małżeński tworzą wspólność majątkową, która obejmuje wszystko, co od tego momentu nabędą. W konsekwencji, w przypadku rozwodu każde z nich otrzymuje połowę zgromadzonego dorobku, co jest uregulowane w polskim prawie. Inaczej jest jedynie w przypadku, gdy partnerzy zawarli małżeńską umowę majątkową (intercyzę), w której wspólnie ustalili inny podział.
Natomiast w przypadku konkubinatu partnerzy są prawnie odrębnymi podmiotami, a zatem ich majątek jest również całkowicie rozdzielny. Nie obowiązuje ich wspólnota majątkowa, w związku z czym w przypadku zakończenia relacji prawo nie zapewnia im równego podziału i nie wspiera ich w rozstrzyganiu sporów na tym tle.
Dziedziczenie ustawowe
Dziedziczenie ustawowe określa kolejność, w jakiej spadkobiercy są uprawnieni do dziedziczenia po danym spadkodawcy. Ma ono zastosowanie, jeśli zmarły nie pozostawił testamentu lub jego testament został uznany za nieważny. Osobą wchodzącą w zakres prawa spadkowego jest małżonek, ale nie uwzględniono w nim konkubenta. Oznacza to, że w przypadku śmierci jednego z partnerów, druga osoba nie może, w świetle prawa, odziedziczyć żadnej części jego majątku, nawet przedmiotów, których używali wspólnie, takich jak samochód. Istnieją oczywiście formy zabezpieczenia przed taką sytuacją, z których najskuteczniejszą jest sporządzenie testamentu i określenie w nim części spadku przypadającej konkubentowi.
Renta i emerytura
Prawo do renty rodzinnej i emerytury to jedna z podstawowych korzyści wynikających z małżeństwa, mająca na celu ochronę sytuacji finansowej partnerów, gdy jeden z nich zmarł lub nie jest już w stanie pracować i zarabiać na wspólne gospodarstwo domowe. Niestety, osoby żyjące w konkubinacie nie są uprawnione do tych świadczeń. Oznacza to, że jeśli na przykład tylko jeden partner był zatrudniony, a drugi zajmował się gospodarstwem domowym, w przypadku śmierci pierwszego partnera, drugi partner nie jest uprawniony do wsparcia finansowego.
Wspólne zobowiązania podatkowe
Większość osób wie, że małżeństwo w polskim prawie wiąże się z licznymi korzyściami podatkowymi wynikającymi ze wspólności majątkowej. Często dzięki sformalizowaniu związku partnerzy mogą naprawdę sporo zaoszczędzić. Niestety, w przypadku konkubinatu strony traktowane są przez prawo jako odrębne osoby, przez co nie mają możliwości odprowadzania razem podatków i korzystania z licznych ulg, nawet pomimo prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego.
Jaki wpływ ma konkubinat na dzieci?
Jedną z najczęstszych obaw osób decydujących się na nieformalny związek jest kwestia dzieci. Jako, że konkubinat nie wiąże się z żadnymi przywilejami ani prawami, istnieje obawa, że może to mieć negatywny wpływ na potencjalne potomstwo. Bardzo często pojawia się pytanie, czy takie rozwiązanie nie spowoduje na przykład wykluczenia z porządku dziedziczenia ustawowego lub czy nie utrudni ewentualnego ubiegania się o alimenty. Na szczęście żadne z powyższych nie ma zastosowania.
Dzieci urodzone przez rodziców żyjących w konkubinacie są z punktu widzenia prawa traktowane w taki sam sposób, jak dzieci urodzone w małżeństwie. Oznacza to, że rodzice mają wobec nich dokładnie takie same obowiązki, niezależnie od rodzaju relacji, w jakiej się znajdują. Jedyna różnica dotyczy ustalenia ojcostwa. Jeśli ojcem jest mąż kobiety, jego dane są automatycznie wpisywane do aktu urodzenia. Jeśli jest to konkubent, musi on sam udać się do właściwego urzędu i poświadczyć ojcostwo.
Czy konkubenci mają jakieś przywileje w polskim prawie?
Życie w konkubinacie jest coraz częstszym wyborem w naszym społeczeństwie, ale nie niesie ze sobą żadnych praw ani przywilejów, jakie ma na przykład małżeństwo. Niezależnie od tego, czy partnerzy wychowują wspólnie dzieci lub prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, nadal są prawnie odrębnymi osobami. Konkubent uznawany jest za członka rodziny jedynie w rozumieniu prawa karnego, które przewiduje możliwość odmowy składania zeznań. W przeciwnym razie osoby pozostające w nieformalnym związku są traktowane jako całkowicie niezależne byty.
Podsumowując
Czasy się zmieniają, a zadaniem prawa powinno być dostosowywanie się do nich. Każdego roku coraz więcej osób decyduje się nie formalizować swojego związku, ponieważ obawiają się rozwodu i związanych z nim problemów. Co za tym idzie, coraz więcej osób żyje w konkubinacie. Niestety, obecnie nie jest on w żaden sposób zabezpieczony prawnie, a partnerzy nie są nawet oficjalnie uznawani za partnerów. Jeśli znajdujesz się w takiej relacji, przeczytaj ten artykuł i skontaktuj się z jednym z prawników Legavi. Tylko porada profesjonalisty może pomóc Ci znaleźć najlepsze rozwiązanie Twojego problemu.
